Τρίτη 5 Δεκεμβρίου 2017

Κριτική ομότιμου καθηγητή για το "Μήδειας έρως" του Π. Λάλου


Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ.Βασίλειος Αναγνωστόπουλος προέβη στην ακόλουθη βιβλιοκριτική για το νέο πόνημα του Παύλου Λάλου "Μήδειας έρως".


Μήδειας έρως του Παύλου Λάλου

Υπάρχουν  βιβλία το θέμα των οποίων ανήκει στη συλλογική πολιτιστική μνήμη και μας έρχεται από τα βάθη των αιώνων κι έχει περάσει στο μύθο, τη μυθολογία, την ποίηση, την τραγωδία, το παραμύθι, την ονοματολογία κ.λπ. Είναι ουσία και λόγος καθαρός της συνέχειας του ελληνισμού. Ένα τέτοιο θέμα  είναι τα ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ, το έπος με πυρήνα τον γνωστό μύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας με αρχηγό τον Ιάσονα και με σκοπό να πάρουν το Χρυσόμαλλο Δέρας. Το έργο έχει συντεθεί από τον  Απολλώνιο τον Ρόδιο, τον 3ο αι. π.Χ., στ’ αχνάρια των ομηρικών επών -ήρωες, ηρωίδες, πλοκή, μέτρο, διαλόγους, εγκιβωτισμούς, εικόνες, παρομοιώσεις, εξέλιξη, κορύφωση κ.λπ. Η όλη εξιστόρηση  γίνεται σε 4 βιβλία και  σε 5.835 εξάμετρους στίχους, όσο περίπου η μισή Οδύσσεια.
Με την ποιητική απόδοση αυτού του έπους,  ασχολήθηκε εδώ και 7 περίπου χρόνια ο Παύλος Λάλος, δημοσιογράφος, ποιητής και Διευθυντής του πολιτιστικού  περιοδικού «Αντι.δωρο Περραιβίας». Είναι απόπειρα δύσκολη και απαιτεί βαθιά γνώση του μυθικού κόσμου, της αρχαίας γλώσσας και της ποιητικής τέχνης . Φαίνεται ότι ο Λάλος ανταποκρίθηκε σ’ αυτές τις απαιτήσεις με μεγάλη επιτυχία, αν κρίνει κανείς από το πρόσφατο βιβλίο που κυκλοφόρησε με τίτλο «Μήδειας έρως», (έκδ. Ίαμβος, Αθήνα 2017,σελ.101), που αποτελεί μέρος του έπους των «Αργοναυτικών». Μάς εξηγεί προλογικά : «Στα μάτια μου φάνηκε ότι η ιστορία της ερωτευμένης Μήδειας ήταν εγκιβωτισμένη, από τον Απολλώνιο τον Ρόδιο, στο συνολικό έπος του, απλωμένη σε όλο το Γ΄ βιβλίο και μέρος του Δ΄ βιβλίου…»
Το περιεχόμενο του βιβλίου αναφέρεται σε πολύ ενδιαφέροντα θέματα γύρω από τον έρωτα της Μήδειας προς τον Ιάσονα, προς έναν ξένον που ήρθε στην Κολχίδα να πάρει το Χρυσόμαλλο Δέρας. Μα για να το πάρει ο βασιλιάς Αιήτης του βάζει όρο, να ζέψει  τους χαλκιόποδες ταύρους και να εξολοθρέψει τους σπαρτούς με  δόντια δράκου οπλίτες. Η Μήδεια από σφοδρό έρωτα βοήθησε τον Ιάσονα να ανταποκριθεί στη δοκιμασία κι έπειτα να τον ακολουθήσει στην Ελλάδα , να προδώσει τους δικούς της, να παγιδέψει τον αδελφό της Άψυρτο που τους κυνηγάει, να τον δολοφονήσει κ.λ.π. Εδώ εξιστορούνται όλες οι περιπέτειες και  τα παθήματα της ηρωίδας, με επικεντρωμένη την ουσία της τραγωδίας στο στίχο «Σχέτλι’ Έρως , μέγα πήμα, μέγα στύγος ανθρώποισιν» (= Άθλιε Έρωτα, μεγάλο πάθημα και  μεγάλο βάσανο για τους ανθρώπους ).
Το αξιοπρόσεκτο στο όλο εγχείρημα είναι η μετάφραση του αρχαίου κειμένου στη νεοελληνική γλώσσα, που χωρίς να προδίδει το πρωτότυπο γοητεύει αισθητικά και τον σημερινό αναγνώστη με τον δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Εδώ έγκειται και η μεγαλύτερη δυσκολία. Να μην απομακρυνθείς δηλαδή από το πνεύμα του αρχικού κειμένου, αλλά ταυτόχρονα να το μεταφέρεις στο σήμερα. Είναι εργασία εξαιρετική, που θα τη ζήλευαν πολλοί φιλόλογοι. Δειγματικά ο συγγραφέας παραθέτει λίγες σελίδες με αντικριστά τα κείμενα, αρχαίο και νέο, για να διαπιστώσει ο ίδιος ο αναγνώστης, την ποιότητα της δουλειάς του. Δίνω ένα δείγμα (ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ αρχαίο κείμενο Γ΄βιβλίο, στίχοι 1-3) σελ.12 : «Ει δ’άγε νυν, Ερατώ, παρά θ’ ίστασο, και μοι ένισπε, / ένθεν όπως ες Ιωλκόν ανήγαγε κώας Ιήσων/ Μηδείης υπ’ έρωτι…». Και η μετάφραση: «Ω Ερατώ, έλα εδώ στο πλάι μου και πες μου / πώς έφερε στην Ιωλκό το δέρμα ο Ιάσων / με έρωτα της Μήδειας…»
Τέλος, στις σελ. 94-100, έχουμε τις Σημειώσεις, με αναφορά σε πραγματολογικά στοιχεία, με εξήγηση γλωσσική και μυθολογική σχετικά με  ονόματα ηρώων, θεών, χωρών κ.λπ., που διευκολύνουν τον αναγνώστη να επαναφέρει στη μνήμη του ή να πληροφορηθεί γενικά για πρόσωπα και γεγονότα της Μυθολογίας μας. Με ιδιαίτερη αξία για τους Θεσσαλούς και δη τους Μαγνησιώτες, αφού τα ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ  μιλούν για την περιώνυμη Αργοναυτική Εκστρατεία, που τόσος θόρυβος (και προβολή) έγινε κατά τα τελευταία χρόνια με την ανακατασκευή και τα σύγχρονα ταξίδια του πλοίου «ΑΡΓΩ».
Ο ποιητής  Παύλος  Λάλος, με την εργασία του «ΜΗΔΕΙΑΣ ΕΡΩΣ» δεν μάς μετέφερε απλώς  στη νεοελληνική γλώσσα επιλεγμένα αποσπάσματα από την τραγική ιστορία της Μήδειας, όπως την έγραψε ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, αλλά μάς την έδωσε σε έμμετρη μορφή, σε  μια δόκιμη μετάφραση, γι’ αυτό είναι εύλογο να περιμένουμε μια ολοκληρωμένη έκδοση  και με τα 4 βιβλία των ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΩΝ. Θα  ήταν δυνατόν, έτσι, και στα σχολεία να μπει και να κινήσει το ενδιαφέρον μαθητών, δασκάλων και καθηγητών, για ανάλογες δραστηριότητες.
Συγχαρητήρια  στον κ. Λάλο και για έναν άλλο λόγο, ότι φέρνει στην επιφάνεια της δημοσιότητας ένα κλασικό κείμενο της αρχαιοελληνικής γραμματείας που μας προκαλεί να στοχαστούμε τον πλούτο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και την αξιοποίησή του. Ιδιαίτερα σήμερα που η νεοελληνική σκέψη χειμάζεται  μέσα στη δεινή οικονομική κρίση, που αντιμετωπίζει η χώρα μας.

Κάτω Λεχώνια,26/11/2017
Βασ. Δ. Αναγνωστόπουλος,

Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου